MUZEUM KULTURY ŁEMKOWSKIEJ W OLCHOWCU
ZABYTKOWA CHYŻA
W Olchowcu, w jednej z chałup zbudowanej w stylu tzw. zachodnich łemków, zawierającej większość elementów z końca XIX w., z inicjatywy Tadeusza Kiełbasińskiego, powstała Zabytkowa Chyża, czyli Muzeum Kultury Łemkowskiej.
W 1939 roku, w ramach komasacji gruntów we wsi, chatę przeniesiono na obecne miejsce dokonując wymiany niektórych zniszczonych elementów. W 1981 roku zakupił ją, jej obecny właściciel – Tadeusz Kiełbasiński. Po wykonaniu niezbędnych prac remontowych i konserwacyjnych, zorganizował w pomieszczeniach ekspozycję poświeconą kulturze łemkowskiej, gromadzonej przez ponad 50 lat podczas wędrówek po terenach łemkowszczyzny. Całość opatrzona nazwą Zabytkowa Chyża łemkowska w Olchowcu obejmuje: budynek mieszkalny i gospodarczy, wyposażenie pomieszczeń mieszkalnych w sprzęty gospodarstwa domowego, kolekcję miniaturowych cerkiewek wykonanych z drewna, ekspozycję strojów łemkowskich a także ekspozycję sprzętów rolniczych. Dodatkową atrakcją są oryginalne militaria pozostałe na tych terenach po walkach z II W.Ś
Zabytkowa Chyża odegrała znaczącą rolę w powrocie do tradycji organizacji Kermeszy. Jej właściciel przygotowując izbę do zwiedzania, umieścił na jej środku oryginalne stroje łemkowskie pochodzące od mieszkańców wsi. Niegdyś jeden z nich po przekazaniu swojego stroju, często zaglądał do muzeum prosząc, aby po jego śmierci nie mówić, że zmarł. Nakazał wszystkim zwiedzającym opowiadać, że on żyje nadal, tu w muzeum, że na jednym ze stojaków jest jego strój, a on sam nadal jest tam obecny. Przychodząc do muzeum, oglądając swój strój ludowy często opowiadał o Kermeszach. To właśnie na nie, mieszkańcy Olchowca zakładali swoje ludowe stroje. To było ich święto. Zafascynowany opowieściami o łemkowskich odpustach, właściciel muzeum, wraz z przyjaciółmi z Towarzystwa Karpackiego postanowił pomóc mieszkańcom Olchowca w odnowieniu ich tradycji. Niestety olchowianin dzięki, któremu idea Kermeszy znów ożyła, nie dożył chwili ich reaktywacji. Zmarł rok przed pierwszym odpustem.
Z inicjatywy Tadeusza Kiełbasińskiego, właściciela muzeum, powstało wiele przedsięwzięć reklamujących i ukazujących Olchowiec, Kermesze i kulturę łemkowską. Wśród zadań realizowanych przez zabytkową Chyżę łemkowską w Olchowcu, w ramach działalności edukacyjnej i promocyjnej w zakresie kultury łemkowskiej, możemy wymienić:
1994- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, wystawa fotogramów, strojów, wernisaż słowny wraz z oprawą muzyczną (zaprezentowano 82 eksponaty).
1996- Centrum Kultury Młodych w Łodzi, Olchowiecki Kermesz 1996 w fotografii, prezentacja 60 eksponatów.
1998- Publiczna Biblioteka im. Józefa Piłsudskiego w Łodzi, Kermesz, Kermesz Boh tia stworił, fotogramy kermeszowe (uzupełnione zdjęciami z okolicznych cerkwi, cmentarzy, zabytków kultury łemkowskiej, 80 eksponatów).
2002- Dom Ludowy w Nowym Żmigrodzie k. Jasła, prezentacja fotogramów Kermesz w Olchowcu, podczas festynu Dni Miasta Żmigrodu (60 eksponatów).
2004- Zespół Szkół w Krempnej k. Jasła, Kermesz u sąsiadów, wystawa zaprezentowana podczas otwarcia zespołu szkół (85 eksponatów).
2007- Wystawa fotograficzna na Politechnice Łódzkiej podczas koncertu W górach jest wszystko co kocham.
2008- Publiczna Biblioteka Miejska w Brzezinach k. Łodzi, Kermesz– prezentacja 80 sztuk plansz z Kermeszy i widoków z okolicy Olchowca (wystawa trwała 18 dni).
2014- Centrum Kultury Młodych, Jest taka wieś w Niskim Beskidzie– wystawa obejmowała trzy obszary: historię wsi 1543-2014r, Kermesz z 2014r, prezentację eksponatów pozostałości z walk o Przełęcz Dukielską 1944-1945r (153 eksponaty).