Ze względu na problemy polityczno- ideologiczno- kulturowe, trudno jednoznacznie określić pochodzenie Łemków. Zagadnienie to, inaczej przedstawia strona polska (jako tzw. teorię wołoską), inaczej strona ukraińska (jako koncepcję ruską) a jeszcze inaczej swoją etnogenezę przedstawiają sami Łemkowie. Polscy badacze na podstawie dociekań archeologicznych, stwierdzili, że zasiedlenie terenów Łemkowszczyzny nastąpiło pod napływem ludności wołoskiej (m.in. z terenów północnej Rumunii (Wołoszczyzny). Ukraińscy badacze skłaniają się ku przekonaniu, o pochodzeniu Łemków z terenów Rusi Kijowskiej. Badacze łemkowscy uważają, że tereny Łemkowszczyzny zamieszkane były już w V w. przez Białych Chorwatów, którzy zostali podbici przez Ruś Kijowską, w wyniku czego zaczęto nazywać ich Rusnakami. Ci jednak odznaczali się odrębnością kulturowo-językową, którą zachowali po dziś dzień.